„A”JAK…
ADAMKIEWICZ JOLANTA
Łączniczka AK z placówki Jeziórko
Jolanta Adamkiewicz „Marta” urodziła się 30.05.1923 roku w Śremie. Przedwojenna harcerka, córka weterana Powstania Wielkopolskiego Edmunda Mocka i Janiny Mikulskiej, wnuczka rodzonego brata matki Bogumiły Latalskiej – żony Aleksandra. Przymusowo wysiedlona z domu rodzinnego w Środzie Wielkopolskiej, jesienią 1940 roku została przyjęta pod rodzinnym dachem leśniczówki w Jeziórku. Po wojnie wróciła do Wielkopolski, pamiętając o okupacyjnej historii swojego życia, nierozerwalnie związanej z Ostrowcem Świętokrzyskim i leśniczówką w Jeziórku. W Armii Krajowej od września 1943 do stycznia 1945 roku, w 2002 roku awansowana do stopnia podporucznika Wojska Polskiego. Jolanta Adamkiewicz – uhonorowana tytułem Weterana Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny, odznaczona między innymi Krzyżem Armii Krajowej, zmarła 23.10.2008 roku w Gostyniu. Spoczywa na miejscowym cmentarzu parafii farnej pw. św. Małgorzaty.
DATA PUBLIKACJI WPISU: 18.07.2022
ŹRÓDŁO: Kubicki G., Aleksander Latalski – Leśniczy w Konspiracji, Ostrowiec Świętokrzyski: Dzieje Jeziórka 2022.
„B” JAK…
BARSKI ROMAN
Podporucznik AK z placówki Jeziórko
Bogdan Barski „Kryński” urodził się 30.10.1918 roku w Opocznie. Autor wojennej relacji odnoszącej się bezpośrednio do leśniczówki w Jeziórku. Otrzymał tu bowiem ocalające życie schronienie w dramatycznym czasie po ucieczce z rąk niemieckich. Podporucznik Barski to jeden z żołnierzy walczących w ramach kompanii ostrowieckiej Iłżeckiego Pułku Piechoty AK w bitwie pod Piotrowym Polem na początku października 1944 roku. Udział w bitwie zakończył się dla niego niewolą oraz torturami w niemieckiej katowni usytuowanej w obozie jeńców sowieckich w Ostrowcu Świętokrzyskim. Wkrótce po zakończeniu okrutnych przesłuchań ppor. Bogdan Barski, w podobieństwie do wielu jego kolegów z wojskowych szeregów walczących pod Piotrowym Polem, skazany został na wywiezienie do obozu zagłady w Gross-Rosen. Po szczęśliwej ucieczce z transportu kolejowego, którego przeznaczeniem był wspomniany obóz koncentracyjny, do końca wojny ukrywał się w okolicach Ostrowca Świętokrzyskiego, przebywając nie gdzie indziej jak w leśniczówce Jeziórko – sprawdzonej bazie żołnierzy Obwodu Opatów Armii Krajowej. Aleksander i Bogumiła Latalscy do końca swego życia przyjaźnili się z ocalonym przez siebie żołnierzem. Bogdan Barski zmarł 6.10.2015 roku w Ostrowcu Świętokrzyskim, gdzie spoczywa na cmentarzu parafii kolegiackiej pw. św. Michała Archanioła przy ul. Denkowskiej.
DATA PUBLIKACJI WPISU: 19.08.2022
ŹRÓDŁO: Kubicki G., Aleksander Latalski – Leśniczy w Konspiracji, Ostrowiec Świętokrzyski: Dzieje Jeziórka 2022.
„C”JAK…
„CZARSKI” (MARIAN ZUBRZYCKI)
Zastępca dowódcy oddziału „Krze IX” z placówki Jeziórko
Marian Zubrzycki „Czarski” urodził się 11.06.1922 roku w Tarłowie powiatu opatowskiego, jako syn Antoniego i Marianny Łukasik. Pełnił on funkcję pierwszego zastępcy dowódcy w jeziórkowym oddziale „Krze IX”, wraz z równoczesną funkcją dowódcy drużyny. Co interesujące, plutonowy podchorąży „Czarski” rolę drużynowego pełnił także w kompanii opatowskiej Iłżeckiego Pułku Piechoty AK. Wcześniej dowódca drużyny w kompanii AK w Tarłowie por. Michała Edwarda Niezgodzińskiego „Wilka” oraz łącznik Kompanii Ożarów por. Antoniego Krupy „Witolda” – znanego jako Komendant Podobwodu Ćmielów, szef „Kedywu” Obwodu Opatów oraz dowódca 8 kompanii III batalionu 2 pp Leg. AK. W konspiracji ZWZ-AK Marian Zubrzycki służył od czerwca 1941 roku. Już od marca 1940 roku żołnierz Komendy Obrońców Polski (KOP) w Tarłowie – lokalnej jednostki jednej z pierwszych organizacji podziemnych w Polsce. Wiosną 1945 roku Urząd Bezpieczeństwa w Starachowicach przetrzymywał „Czarskiego” przez trzy miesiące. Przez wiele lat działał on w ramach Obwodu Zgorzeleckiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, awansując do stopnia starszego sierżanta w stanie spoczynku. Marian Zubrzycki zmarł 4.04.2003 roku w Zgorzelcu, gdzie spoczął na miejscowym Cmentarzu Komunalnym.
DATA PUBLIKACJI WPISU: 23.09.2022
ŹRÓDŁO: Kubicki G., Aleksander Latalski – Leśniczy w Konspiracji, Ostrowiec Świętokrzyski: Dzieje Jeziórka 2022
„D”JAK…
RODZINA DĄBROWSKICH
Poprzednicy Aleksandra Latalskiego w pieczy nad Lasem Jeziórko
Leśniczowie oraz pozostali pracownicy leśni często tworzą wielopokoleniowe tradycje pracy w lasach. W pierwszej połowie XIX wieku służbę gajowego w „Jeziorkach” pełnił Jakub Dąbrowski, a jego syn Jan urodził się w osadzie leśnej zlokalizowanej w miejscu późniejszej leśniczówki Aleksandra Latalskiego. Jan Dąbrowski poszedł w ślady ojca i również pełnił funkcję gajowego w ówczesnym Jeziórku. Położona w odległości poniżej 10 kilometrów leśniczówka Ulów stanowiła z kolei miejsce zamieszkania i pracy Szczepana Dąbrowskiego – syna Jana. Sprawował on funkcję leśniczego Ulowa w okresie równoczesnym do wydarzeń tworzących wojenną historię pobliskiego Lasu Jeziórko. Szczepan Dąbrowski zginął 6 marca 1946 roku w czarnej serii rozprawy lokalnej władzy komunistycznej z niewygodnymi patriotami. Zaledwie tydzień później – 14.03.1946 roku ofiarą tutejszych funkcjonariuszy UB stał się również ks. Jan Trojnar z parafii w Pętkowicach.
DATA PUBLIKACJI WPISU: 28.01.2023
ŹRÓDŁO: Kubicki G., Aleksander Latalski – Leśniczy w Konspiracji, Ostrowiec Świętokrzyski: Dzieje Jeziórka 2022
„E”JAK…
EDUKACJA W LEŚNICZÓWCE A. LATALSKIEGO
Odsłony tajnego nauczania pod dachem placówki Jeziórko
Leśniczówka Jeziórko w okresie okupacyjnym stanowiła miejsce zamieszkania dla licznego grona dzieci należących do rodziny gospodarzy leśnego domu. Oprócz syna małżeństwa Latalskich była to trójka dzieci z rodziny Paleolog ze strony jednej z sióstr Bogumiły Latalskiej. W związku z nierzadką obecnością na tutejszej placówce wykształconego nauczyciela – por. Jana Steca „Zygmunta”, konspiracyjne życie rozwijające się pod dachem tutejszej osady leśnej przybrało szczególną formę tajnych lekcji udzielanych kilkuletniemu Maciejowi Latalskiemu, Sławomirowi Paleolog oraz jego siostrom Barbarze i Marii. Warto pamiętać, że nauczyciel „Zygmunt” w czerwcu 1934 roku ukończył Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie im. Tadeusza Kościuszki w Ostrowcu Świętokrzyskim, jednak z powodu trudności w znalezieniu posady nie podjął pracy w zdobytej profesji nauczyciela szkoły powszechnej. Nie mniej interesującym faktem są tajne lekcje prowadzone w Jeziórku przez innego, znanego w Ostrowcu Świętokrzyskim nauczyciela – Stanisława Jeżewskiego. Kolejny absolwent ostrowieckiego Seminarium Nauczycielskiego i przyjaciel Aleksandra Latalskiego, zaangażowany w konspirację AK pod pseudonimem „Cis”-„Grabowy” to nauczyciel tajnego nauczania, który również służył swą wiedzą dzieciom z Jeziórka – zwłaszcza przyszłemu Rektorowi Akademii Medycznej w Lublinie – prof. Maciejowi Latalskiemu.
DATA PUBLIKACJI WPISU: 25.02.2023
ŹRÓDŁO: Kubicki G., Aleksander Latalski – Leśniczy w Konspiracji, Ostrowiec Świętokrzyski: Dzieje Jeziórka 2022
„F”JAK…
FRONT WOJNY III RZESZY Z SOWIETAMI
Skutki przyfrontowej lokalizacji placówki Jeziórko w 1944 roku
Osada leśna Jeziórko w czasie II Wojny Światowej położona była na terenie powiatu opatowskiego. Tymczasem okolice Opatowa stanowiły w drugiej połowie 1944 roku strefę intensywnych działań przyfrontowych związanych z ofensywą sowiecką przeciw III Rzeszy. Najbliższą okolicę leśniczówki w Jeziórku obejmował stojący w miejscu pas przyfrontowy wojny dwóch okupantów. Ludność cywilna powiatu opatowskiego doświadczyła masowego wysiedlenia z domów, a Sowieci dążyli do wyniszczenia zarówno Niemców, jak i Polaków. Ponadto, intensywnie rozlokowani na tym terenie rosyjscy i ukraińscy pomagierzy hitlerowców regularnie rabowali i prześladowali ludność polską. W związku z przyfrontową rzeczywistością, również mieszkańców Ostrowca Świętokrzyskiego oraz okolic dotykało regularne pozyskiwanie przez okupanta cywilnej siły roboczej przy kopaniu rowów przeciwczołgowych, w ekstremalnych warunkach srogiej zimy. Tym sposobem, w dniu 29 grudnia 1944 roku żandarmi niemieccy przeprowadzający kolejną łapankę na roboty fortyfikacyjne dotarli aż do osady leśnej w Jeziórku. Doszło wówczas do nieuchronnego starcia z oddziałem „Krze IX”, w wyniku którego zginęli wszyscy trzej żandarmi niemieccy, którzy przybyli wówczas do leśniczówki Latalskich. Epizod ten jest udokumentowanym, bezpośrednim wojennym starciem zbrojnym mającym miejsce w osadzie leśnej Jeziórko.
DATA PUBLIKACJI WPISU: 23.08.2023
ŹRÓDŁO: Kubicki G., Aleksander Latalski – Leśniczy w Konspiracji, Ostrowiec Świętokrzyski: Dzieje Jeziórka 2022
„G” JAK…
GŁOWACKI ROLAND „RED”
Nietuzinkowa postać w szeregach oddziału Armii Krajowej „Krze IX” z Jeziórka…
Roland Głowacki „Red” urodził się 4.12.1923 roku w Ostrowcu Świętokrzyskim jako syn Bronisławy (z domu Sapierzyńskiej) i Mieczysława – pomordowanego w KL Dachau w 1941 roku reprezentanta znanej w mieście przemysłowej rodziny Głowackich. Dowódca drużyny w oddziale „Krze IX” to kolejny w jeziórkowej formacji zasłużony uczestnik bitwy pod Piotrowym Polem z października 1944 roku. Wówczas to służył w bezpośrednim otoczeniu dowódcy Iłżeckiego Pułku Piechoty – por. Wincentego Tomasika „Potoka”. Człowiek wielu talentów – bezpośrednio po wojnie związany z drużyną KSZO Ostrowiec w piłce wodnej, by już wkrótce współtworzyć dorobek kulturalny naszego kraju. Aktor teatralny w Zielonej Górze, rozwinął również karierę filmową. Zagrał główną rolę w obrazie „Prawdziwy koniec wielkiej wojny” Jerzego Kawalerowicza (1957), a role porucznika Rolanda w filmie „Orzeł” Leonarda Buczkowskiego (1958) oraz mordercy w „Pociągu” Jerzego Kawalerowicza (1959) przeszły do historii polskiego kina. Wkrótce przeprowadził się do Szczecina, w którym pozostał do końca życia. Bohaterski ostrowiecki żołnierz AK, a zarazem nietuzinkowy sportowiec i reprezentant świata kultury, zmarł 24.09.2005 roku. Spoczywa na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie.
DATA PUBLIKACJI WPISU: 23.09.2023
ŹRÓDŁO: Kubicki G., Aleksander Latalski – Leśniczy w Konspiracji, Ostrowiec Świętokrzyski: Dzieje Jeziórka 2022
„H” JAK…
HANDLEY PAGE HALIFAX
Śladami przypuszczalnego przebywania nawigatora brytyjskich sił powietrznych RAF w leśniczówce Jeziórko…
W okresie powstańczych walk toczących się w Warszawie wiele wysiłku i ofiar włożono w niezwykle ryzykowne loty niosące aliancką pomoc zaopatrzeniową dla Armii Krajowej. W nocy z 4 na 5 sierpnia 1944 roku bombowiec Handley Page Halifax porucznika Królewskich Sił Powietrznych RAF Johna Symingtona awaryjnie przemierzał przestrzeń nad Ziemią Świętokrzyską, szukając ratunku po dostaniu się pod skuteczny ostrzał niemiecki w drodze powrotnej znad stolicy. Upadek potężnego czterosilnikowego samolotu nastąpił obok wsi Wojciechowice, na południowy wschód od Ćmielowa. W następstwie niemieckiej obławy, ocalona dzięki spadochronom załoga samolotu dostała się w ręce nieprzyjaciela. Nawigator Symington tymczasem, jako jedyny cudem uniknął podobnego losu, skrywając się w jednej z przydrożnych kapliczek. Po odnalezieniu rozbitka przez członków Organizacji i początkowej opiece zapewnionej przez ppor. Piotra Pękalskiego „Kormina” z Ćmielowa, znalazł on swoje podstawowe schronienie w domu Walerii Szrajber „Babci” – członkini Podziemia z Ćmielowa, wdowie po miejscowym lekarzu leczącym partyzantów, której kontakty z placówką w Jeziórku opisują spisane przed laty wspomnienia uczestników wydarzeń. Flying Officer John Symington melinował w wielu miejscach – w tym w istotnych dla miejscowej konspiracji dobrach Jeleniec. Sprzymierzonego lotnika ukrywali również bracia Roguscy – żołnierze AK z osady leśnej Władkowice. Tymczasem, wojenne wspomnienia Jolanty Adamkiewicz „Marty” (jednej ze znanych, aktywnych uczestniczek konspiracyjnego życia placówki Jeziórko) zawierały wątek „spadochroniarza” przez pewien czas ukrywającego się w leśniczówce Aleksandra Latalskiego. Uwzględniając udokumentowany związek Walerii Szrajber „Babci” z tutejszym ośrodkiem konspiracyjnym, jak również fakt okresowego umieszczania angielskiego lotnika w pobliskich osadach leśnych, możliwość przejściowego ukrywania Johna Symingtona w Jeziórku przybiera kształt na wskroś przypuszczalnej okoliczności…
DATA PUBLIKACJI WPISU: 30.11.2023
ŹRÓDŁO: Kubicki G., Aleksander Latalski – Leśniczy w Konspiracji, Ostrowiec Świętokrzyski: Dzieje Jeziórka 2022
„I” JAK…
OSTROWIECKA RODZINA IZDEBSKICH HERBU POMIAN
Przykład wkładu zasłużonej rodziny w lokalne Podziemie cywilne oraz zbrojne, w tym działalność jeziórkowego oddziału Armii Krajowej…
Oddział partyzancki „Krze IX” Podobwodu Ostrowiec Świętokrzyski AK gromadził w swych szeregach żołnierzy pochodzących z okolicznych dla Jeziórka miejscowości powiatu opatowskiego, jak również z samego Ostrowca Świętokrzyskiego. Podchorąży Stefan Izdebski (1910–1995) oraz jego młodszy brat – pchor. Zbigniew Izdebski (1922–2009), oprócz uczestnictwa w niektórych akcjach swojego oddziału, trudnili się służbą rusznikarską przy naprawie zaciętej bądź uszkodzonej broni żołnierzy z Jeziórka. Udział Stefana i Zbigniewa w konspiracji zbrojnej to tylko część wkładu rodu Izdebskich w ostrowiecki Ruch Oporu Armii Krajowej. Kolejny z braci – Jan Izdebski, przez niemal całą okupację pracował na rzecz konspiracji cywilnej, uczestnicząc wraz z żoną Danutą w doskonale zorganizowanej akcji pomocy żywnościowej niesionej głównie ludności żydowskiej osadzonej w ostrowieckim getcie. Po jego zlikwidowaniu w kwietniu 1943 roku, grupa Izdebskich kontynuowała swoją szczytną działalność, z której korzystali zwłaszcza Polacy ukrywający się przed hitlerowskimi represjami. Jan Izdebski jako pracownik ostrowieckiego Wydziału Aprowizacji należał do zakonspirowanej grupy trudniącej się legalizacją kartek żywnościowych, a następnie organizowaniem i dostarczaniem ratującej życie żywności, nabywanej na fikcyjne nazwiska osób rzekomo uprawnionych do zaopatrzenia. Ojciec Stefana i Zbigniewa – Stanisław Izdebski, to historyczny dyrektor walcowni Zakładów Ostrowieckich z lat 1918–1926, jak również przedwojenny współtwórca PTK w Ostrowcu.
DATA PUBLIKACJI WPISU: 25.02.2024
ŹRÓDŁO: Kubicki G., Aleksander Latalski – Leśniczy w Konspiracji, Ostrowiec Świętokrzyski: Dzieje Jeziórka 2022
„J” JAK…
PLACÓWKA ARMII KRAJOWEJ W JELEŃCU
Powiązanie organizacyjne, ziemiańskie oraz terytorialne wojennych leśniczówek w Jeziórku i Jeleńcu…
W pierwszej dekadzie sierpnia 1944 roku w lasach Jeleńca na północ od Ostrowca Świętokrzyskiego koncentrowało się Zgrupowanie „Ostoja” składające się z kilkuset żołnierzy zmobilizowanych na terenie Obwodu Opatów AK w celu pójścia na pomoc Powstaniu Warszawskiemu. Jak wiadomo – historia kilkusetosobowej formacji dowodzonej przez kpt. Dezyderiusza Lenartowicza „Wiernego”-„Tomka”, obozującej w lesie pomiędzy wsią Dębowe Pole a folwarkiem Jeleniec, jest ściśle powiązana z losami żołnierzy oddziału „Krze IX”, przybywającymi na wyznaczone miejsce koncentracji w Jeleńcu z kwater Jeziórka oraz Krzemionek. Najistotniejszą walką stoczoną przez żołnierzy formacji porucznika Ryczana „Zefira”-„Wichury” w szeregach „Ostoi” był zwycięski bój, jaki rozegrał się 28.08.1944 roku we wspomnianej wsi Dębowe Pole, w dzisiejszej Gminie Sienno powiatu lipskiego. Gdy miesiąc później (po podjętej na przełomie sierpnia i września decyzji demobilizacyjnej „Ostoi” z powodu rezygnacji z odsieczy dla walczącej Warszawy) jeziórkowy oddział „Zefira” ponownie wymaszerowuje na północ od Ostrowca w celu przejścia w obszar koncentracji sił partyzanckich w lasach starachowickich, ich pierwszym celem był rejon leśniczówki w Jeleńcu. Następnie w rejonie Marcul i leśniczówki Klepacze, formacja z leśniczówki Aleksandra Latalskiego dołączyła do słynnego oddziału „Potoka”, w ramach którego utworzyła własny pluton walczący wkrótce w wielkiej bitwie pod Piotrowym Polem koło Iłży. W czasie powrotu, umęczeni żołnierze „Krze IX”, którym udało przebić się z obławy niemieckiej, trafiali wpierw do leśniczówki położonej w dobrach Jeleniec, by po wstępnym opatrzeniu rannych udawać się na dalsze leczenie na placówki w leśniczówkach Jeziórko oraz Władkowice. Służbę medyczną na obu placówkach pełnił ten sam lekarz – doktor Lewandowski, pochodzący najprawdopodobniej z Ostrowca Świętokrzyskiego. Zarówno leśniczówka Jeziórko, jak i jej siostrzana placówka w Jeleńcu stanowiły własność ziemiańską, harmonijnie współuczestnicząc w aktywności podziemnej. Właścicielem dóbr Jeleniec był znany  arystokrata Tadeusz Halpert-Skanderbeg.
DATA PUBLIKACJI WPISU: 30.04.2024
ŹRÓDŁO: Kubicki G., Aleksander Latalski – Leśniczy w Konspiracji, Ostrowiec Świętokrzyski: Dzieje Jeziórka 2022
„K” JAK…
KOZIARSKI BOGUSŁAW „JUNAK”
Najmłodszy z żołnierzy AK związanych z placówką Jeziórko
Bogusław Koziarski urodził się 10.03.1925 roku w Jastkowie obok Ćmielowa. Aktywność konspiracyjna placówki Jeziórko w zakresie produkcji fałszywych dokumentów okupacyjnych wiązała się ściśle z osobą zamieszkującego leśniczówkę „Junaka”. Działał on w ramach nadzorowanej przez ppor. Bronisława Ostrowskiego „Cichego” komórki legalizacyjnej opatowskich struktur wywiadu AK. Siostrzeniec żony Aleksandra Latal­skiego, a zarazem syn Stanisława Koziarskiego – zaangażowanego w konspirację przedwojennego nauczyciela historii Szkoły Powszechnej nr 1 w Opatowie, zamordowanego przez hitlerowskich oprawców w masowej egzekucji polskiej inteligencji, której dokonano w Lesie Brzask koło Skarżyska-Kamiennej w dniu 29 czerwca 1940 roku.
Bogusław Koziarski to uczestnik przygotowań oraz zabezpieczenia akcji likwidacyjnej szefa opatowskiej placówki SD SS-Obersturmführera Otto Schultza, którą 29 czerwca 1944 roku przeprowadzili na Rynku w Opatowie żołnierze ze zgrupowania kapitana Eugeniusza Kaszyńskiego „Nurta”. Opracowanie planu akcji powierzono szefowi „Kedywu” Obwodu Opatów AK w latach 1943–1944, a zarazem współorganizatorowi wielu akcji likwidacyjnych w Opatowie – ppor. Bronisławowi Ostrowskiemu „Cichemu” – przyszłemu ojczymowi „Junaka”. Możliwa jest zatem nieprzypadkowość korelacji daty tragicznej śmierci ojca młodego konspiratora z Jeziórka z datą likwidacji Schultza.
Jako żołnierz opatowskiej komórki wywiadowczej wykonywał on pod dachem leśniczówki fałszywe dokumenty na potrzeby wielu tak zwanych „spalonych”, a więc pilnie potrzebujących nowych „papierów”. Do podrabianych w Jeziórku dokumentów należały okupacyjne dowody tożsamości, zaświadczenia oraz przepustki.
Co ciekawe, legalizator z Jeziórka wciągnął w konspirację swą dwudziestoletnią kuzynkę Jolantę Adamkiewicz „Martę” – opisaną w pierwszym wpisie cyklu „Alfabet Jeziórka”.
Powojenne życie związał z Warszawą, gdzie zmarł 27.06.1976 roku. Spoczywa na stołecznym Cmentarzu Powązkowskim.
DATA PUBLIKACJI WPISU: 25.07.2024
ŹRÓDŁO: Kubicki G., Aleksander Latalski – Leśniczy w Konspiracji, Ostrowiec Świętokrzyski: Dzieje Jeziórka 2022.